رشد قیمت زعفران در بازار داخل به سطح جهانی، نشانه ای از تغییر جدّی در بازار داخلی و صادراتی ایران است.
در تازه ترین گفتگو ها، غلامرضا میری، از فعالان مطرح در حوزه زعفران، اعلام کرده است که قیمت زعفران در بازار داخلی بر اساس «عرف جهانی» تعیین می شود؛ به عبارت دیگر، اکنون مردم ایران زعفران را با قیمت های نزدیک به نرخ جهانی می خرند. این تحول، هم فرصتی است و هم هشداری به زنجیره تولید، بسته بندی و صادرات زعفران کشور.
به گزارش خبرگزاری ها و رسانه های ایرانی، میری در مصاحبه با رادیو «گفت و گو» تأکید نموده است که قیمت گذاری زعفران براساس ساز و کار عرضه و تقاضای بین المللی صورت می گیرد. وی گفته است به دلیل کاهش عرضه در مقابل تقاضای بالا، قیمت این «طلای سرخ» افزایش یافته و در داخل کشور مردم مجبورند بهایی تقریباً جهانی برای آن بپردازند.
در همین حال، رئیس اتحادیه تولیدکنندگان و صادرکنندگان زعفران در استان خراسان نیز به نقل از این گزارش بر شفاف سازی قیمت و ارتباط نزدیک تر با بازار جهانی تأکید کرده است تا زعفران ایرانی در بازارهای بین المللی جایگاه بهتری بیابد.
زمینه و پیش زمینه
ایران همچنان بزرگ ترین تولید کننده ی زعفران در جهان است و بین ۹۰ تا ۹۵ درصد از محصول زعفران جهانی را تولید می کند. اما سهم ایران از درآمد جهانی این محصول بسیار محدود است — تنها حدود ۳۰۰ میلیون دلار از گردش مالی هشت میلیارد دلاری بازار جهانی
یکی از چالش های همیشگی این حوزه، خام فروشی و خروج محصول نصفه نیمه بسته بندی شده است. بخش گسترده ای از زعفران ایران به افغانستان صادر می شود و سپس از طریق آن کشورها با نام خود صادر می گردد. این مسئله موجب می شود ارزش افزوده اصلی از دست برود و ایران نتواند جایگاه واقعی تجاری اش را در بازار جهانی حفظ کند.
همچنین، افزایش نقش دلالان خارجی، به ویژه افغان ، در بازار داخلی و صادرات غیررسمی زعفران، یکی از معضلات مهم صنعت است. در برخی مقاطع، درصد قابل توجهی از محصول از مبداء ایران خارج می شود بدون آنکه صادر کننده نهایی واقعی آن را بر عهده داشته باشد.
تأثیرات این تحول
- برای کشاورزان و تولیدکنندگان داخلی: اگر قیمت ها واقعاً به سطح جهانی نزدیک شده باشد، کشاورزان می توانند درآمد بیشتری کسب کنند. اما این افزایش قیمت ممکن است فشار بر توان خرید مصرف کنندگان داخلی را بیشتر کند.
- برای صادرکنندگان و زنجیره بسته بندی: این تغییر، یک فرصت برای ارتقای بسته بندی، برندینگ و ارزش افزوده استخراجی است. اگر ایران بتواند فرآوری و بسته بندی نهایی را در داخل بهبود دهد، سهم بیشتری از سود به داخل کشور بر می گردد.
- برای بازار داخلی و مصرف کننده: قیمت بالاتر زعفران ممکن است مصرف روزمره را محدود کند، به ویژه برای مصرف کنندگان عادی که شاید قدرت خریدشان محدود باشد.
- برای صادرات و جایگاه بین المللی: تطابق قیمت داخلی با جهانی می تواند امکان صادرات رقابتی تر را فراهم کند، اما تنها در صورتی که کیفیت، برند و زنجیره ارزش را بهبود دهیم.
چشم انداز آینده
این روند نویدبخش آن است که صنعت زعفران ایران دارد به مرحله ای می رسد که قیمت داخلی با منطق جهانی همسو شود. اما برای تحقق این هدف، باید روی چند مؤلفه حیاتی کار کرد:
- اصلاح زنجیره ارزش: از مزرعه تا صادرات، ارزش افزوده بیشتر باید در داخل کشور خلق شود.
- ارتقای بسته بندی و برند: بازاریابی قوی تر برای زعفران ایران ضروری است.
- کنترل قاچاق و دخالت دلالان خارج: با نظارت دقیق و تنظیم مقررات صادراتی.
- تسهیل سیاست های ارزی و مالیاتی :برای صادرکنندگان تا انگیزه فعالیت رسمی بیشتر شود.
اگر دولت و فعالان بخش خصوصی بتوانند این چالش ها را به فرصت تبدیل کنند، ایران شاید بتواند علاوه بر حفظ رتبه جهانی تولید، سهم بزرگ تری از درآمد صادراتی زعفران را به خود اختصاص دهد.
اگر شما صادرکننده، تولیدکننده، یا فعال بسته بندی در صنعت زعفران هستید، اکنون زمان بررسی دقیق زنجیره تأمین شماست
آیا می توانید ارزش افزوده را در داخل ایجاد کنید؟ در بازار جدید قیمت گذاری چه استراتژی ای دارید؟
