کارشناسان تأکید می کنند: بدون بهره گیری از ظرفیت های قانونی و لجستیکی مناطق آزاد، تأمین پایدار کالاهای استراتژیک در شرایط بحرانی ممکن نخواهد بود.
به گزارش خبرنگاران صنعت نوشیدنی و کشاورزی ایران، عملکرد مناطق آزاد تجاری – صنعتی کشور در تأمین کالاهای اساسی، به ویژه در شرایط بحران، به یکی از مؤلفه های کلیدی پایداری زنجیره تأمین ایران بدل شده است. تازه ترین آمارها از واردات کالاهای اساسی از مبادی گمرکی مناطق آزاد، نشان دهنده نقش بی بدیل این مناطق در مدیریت سریع، منعطف و مؤثر واردات حیاتی به کشور است.
طبق اعلام ناصر خرمالی، مدیر گمرک، بازرگانی و توسعه صادرات دبیرخانه شورای عالی مناطق آزاد و ویژه اقتصادی، تنها در بازه ۱۲روزه بین ۲۳ خرداد تا ۳ تیرماه ۱۴۰۴، بیش از ۱۱۸ هزار تن کالاهای اساسی از مناطق آزاد به سرزمین اصلی وارد شده است. این رقم در حالی به ثبت رسیده که مجموع واردات سه ماهه نخست سال ۱۴۰۴ بالغ بر ۸۰۰ هزار تن بوده است؛ موضوعی که به گفته کارشناسان، حاکی از رشد قابل توجه و افزایش سرعت در فرآیندهای ترخیص و انتقال کالا از این مبادی در زمان بحران است.
بررسی های میدانی از گمرکات مناطق آزاد همچون انزلی، چابهار و اروند نشان می دهد که بهره گیری از تسهیلات قانونی، زیرساخت های بندری و مسیرهای لجستیکی کوتاه تر در این مناطق، باعث شده تا زمان ترخیص و تحویل کالا تا ۴۰٪ نسبت به مسیرهای سنتی کاهش یابد.
از نگاه تحلیل گران، این عملکرد نشان می دهد که زنجیره تأمین کالاهای اساسی در ایران بدون نقش آفرینی مستقیم مناطق آزاد، در زمان بحران به شدت شکننده خواهد بود.
اهمیت در صنعت غذا و نوشیدنی
در شرایطی که بیش از ۶۵ درصد واردات صورت گرفته از مسیر مناطق آزاد در سه ماهه نخست سال، به کالاهای مرتبط با صنایع غذایی و نوشیدنی اختصاص داشته، اهمیت موضوع برای فعالان این صنعت دوچندان می شود. واردات گسترده ای از اقلامی نظیر برنج، شکر خام، روغن نباتی، کنجاله سویا، جو و ذرت دامی از طریق این مناطق انجام گرفته که پایه زنجیره تولید صنایع لبنی، پروتئینی و نوشیدنی محسوب می شوند.
مناطق آزاد؛ ستون استراتژیک امنیت غذایی
با استناد به داده های منتشر شده توسط شورای عالی مناطق آزاد، عملکرد موفق این مناطق در زمان بحران، ناشی از چند عامل کلیدی است:
- قوانین گمرکی سهل گیرانه و منعطف
- امکان ثبت سفارش فوری و تسریع در تأمین ارز
- وجود زیرساخت های بندری و ذخیره سازی مناسب
- هم افزایی سریع با دستگاه های اجرایی مانند وزارت صمت، جهاد کشاورزی و گمرک ایران
این تجربه، بار دیگر لزوم بازنگری در سیاست های بازرگانی کشور را یادآور شده و ضرورت تقویت و توسعه نقش راهبردی مناطق آزاد در چارچوب امنیت غذایی ملی و اقتصادی را برجسته می سازد.
