در حالی که صنعت غذا و نوشیدنی یکی از پر رونق ترین بخش های اقتصادی در سطح جهانی به شمار می رود، پرسشی مهم در ایران مطرح است: چرا سهم کشور از بازارهای بین المللی این صنعت همچنان محدود باقی مانده است؟ کارشناسان می گویند نبود استراتژی صادراتی پایدار و کمبود سرمایه گذاری در نوآوری، دلایل اصلی عقب ماندگی ایران در این حوزه هستند.
در نشست های اخیر که با حضور فعالان صنعت غذا و نوشیدنی برگزار شد که طی آن تأکید شد ایران با وجود ظرفیت های گسترده در تولید، همچنان نتوانسته در عرصه صادرات به جایگاه مطلوب برسد. به گفته برخی کارشناسان، بازارهای منطقه ای به شدت در حال رقابت هستند و کشورهایی چون ترکیه و امارات سهم بزرگی از صادرات مواد غذایی و نوشیدنی را در دست گرفته اند.
ایران از دیرباز در تولید محصولات کشاورزی و فرآوری مواد غذایی جایگاه ویژه ای داشته است. با این حال، ضعف در زنجیره تأمین، بسته بندی مدرن و استانداردهای بین المللی باعث شده تا بسیاری از تولیدکنندگان داخلی نتوانند به بازارهای جهانی راه پیدا کنند. در حالی که کشورهای همسایه با بهره گیری از فناوری های نوین و برندینگ قوی، حضور پررنگی در نمایشگاه ها و بازارهای جهانی دارند، تولیدکنندگان ایرانی همچنان با چالش های بوروکراتیک و هزینه های بالای صادرات دست و پنجه نرم می کنند.
پیامدها و چالش ها
این وضعیت موجب شده است که بسیاری از فرصت های اقتصادی از دست برود. به گفته تحلیلگران، اگر صنعت غذا و نوشیدنی ایران نتواند خود را با استانداردهای جهانی همسو کند، در آینده نزدیک حتی ممکن است سهم بازار داخلی نیز در معرض تهدید واردات قرار گیرد. همچنین، کمبود سرمایه گذاری در بخش تحقیق و توسعه، یکی از موانع اصلی در رقابت با رقبای بین المللی است.
واکنش ها و دیدگاه ها
بسیاری از فعالان صنعت نوشیدنی بر این باورند که :
” ما در تولید مواد اولیه مشکلی نداریم؛ مشکل اصلی در نبود استراتژی صادراتی و بازاریابی بین المللی است. تا زمانی که بسته بندی ها و استانداردها اصلاح نشوند، نمی توانیم به رقابت با کشورهای پیشرو امیدوار باشیم.”
همچنین، یکی از پژوهشگران حوزه صنعت غذا اضافه کرد:
” اگر دولت سیاست های حمایتی در زمینه کاهش هزینه های صادرات و ارائه تسهیلات به شرکت های کوچک و متوسط را در دستور کار قرار دهد، می توان ظرف چند سال آینده شاهد رشد چشمگیر صادرات باشیم.”
با توجه به روند رو به رشد مصرف جهانی نوشیدنی ها و محصولات غذایی فرآوری شده، ایران فرصت بزرگی برای بازسازی جایگاه خود دارد. استفاده از فناوری های نوین، بهبود کیفیت بسته بندی، رعایت استانداردهای بهداشتی و تقویت برندینگ، از جمله راهکارهایی هستند که می توانند صنعت غذا و نوشیدنی کشور را دوباره به رقابت های جهانی بازگردانند.
در نهایت، کارشناسان تأکید می کنند که اگر بازیگران این صنعت همراه با سیاست گذاران به سرعت دست به اصلاحات بزنند، آینده ای روشن برای صادرات محصولات ایرانی متصور خواهد بود.
