نبات، یکی از سنتی ترین شیرین کننده های ایرانی، حالا در مرکز یک بحث تازه قرار گرفته است. پژوهش ها و گزارش های اخیر، این سؤال را مطرح کرده اند که آیا مصرف مکرر نبات می تواند به سلامت آسیب بزند؟ یا همچنان باید آن را بخشی بی خطر از سفره های سنتی بدانیم؟
در روزهای اخیر، انتشار یک مقاله پژوهشی از مؤسسه ملی تغذیه و سلامت، نگاه ها را به سمت نبات، شیرین کننده ای که در فرهنگ غذایی ایران جایگاه ویژه ای دارد، معطوف کرده است. در این تحقیق که در ماه جاری بر روی بیش از 2,000 نفر از مصرف کنندگان نبات در مناطق مختلف کشور انجام شد، تأثیرات بلند مدت مصرف منظم این محصول بر قند خون، سیستم گوارشی، و سلامت دهان بررسی شده است.
یافته ها حاکی از آن است که هرچند نبات به عنوان یک جایگزین طبیعی قند سفید شناخته می شود، اما در صورت مصرف بیش از حد، می تواند با افزایش قند خون، پوسیدگی دندان و تشدید مقاومت به انسولین همراه باشد.
نبات؛ خوراکی شیرین با دو روی سکه
نبات از بلورهای تغلیظ شده شکر تهیه می شود و به خاطر خواص گرمابخش و کاربردهای درمانی در طب سنتی ایرانی محبوبیت زیادی دارد. بسیاری از مصرف کنندگان از نبات برای تسکین دل درد یا بهبود گوارش استفاده می کنند. اما آیا این فواید سنتی باعث می شود از آثار منفی آن چشم پوشی کنیم؟
دکتر پیمان رستگار، متخصص غدد و متابولیسم، درباره مصرف نبات هشدار می دهد:
«نبات از نظر ساختار شیمیایی تفاوتی با قند ندارد. هر گرم آن تقریباً 4 کالری دارد، و در مصرف روزانه اگر کنترل نشود، می تواند اثرات منفی مشابه قند و شکر صنعتی داشته باشد.»
تأثیر بر زنجیره تأمین و صنعت بسته بندی
در نتیجه ی افزایش حساسیت به تأثیرات نبات بر سلامت، احتمال دارد بازار مصرف این محصول تحت تأثیر قرار بگیرد. برای کشاورزان تولیدکننده چغندر و نیشکر، شرکت های بسته بندی نبات و فعالان حوزه صادرات مواد غذایی، این موضوع هشداری جدی است.
مقررات تازه ای در برخی کشورها برای برچسب گذاری محصولات شیرین و پرکالری در حال تدوین است. این تغییرات می تواند بر صادرات نبات به کشورهای اروپایی و حوزه خلیج فارس تأثیر مستقیم بگذارد.
لیلا حاتمی، مدیر بازاریابی یک شرکت فرآوری نبات در اصفهان، می گوید:
«باید بسته بندی نبات را با اطلاعات تغذیه ای دقیق تر همراه کنیم. اگر مصرف کننده آگاه باشد، با دید بازتری انتخاب می کند، نه صرفاً بر اساس سنت یا عادت.»
واکنش ها و آینده موضوع
پس از انتشار گزارش، برخی نهادهای بهداشتی خواستار آموزش عمومی درباره میزان مصرف مجاز شیرین کننده ها از جمله نبات شده اند. همچنین، انتظار می رود که در هفته های آینده وزارت بهداشت دستورالعمل هایی برای تبلیغ محصولات شیرین در رسانه ها و بسته بندی ها ارائه دهد.
از سوی دیگر، در فضای مجازی نیز موجی از گفتگوها درباره جایگاه نبات در رژیم غذایی سالم به راه افتاده است. برخی کاربران، نبات را بخشی از “هویت غذایی” دانسته و خواستار رویکردی متعادل و نه افراطی نسبت به آن شده اند.
نتیجه گیری: تعادل، کلید مصرف آگاهانه
نبات، اگرچه محصولی سنتی و خوش طعم است، اما در نهایت به همان گروه قندها تعلق دارد که مصرف بی رویه آن می تواند برای سلامتی مضر باشد. فعالان حوزه غذا، بسته بندی و صادرات باید خود را برای باز تعریف جایگاه نبات در رژیم های غذایی نوین آماده کنند، هم از نظر اطلاع رسانی، هم از نظر به روزرسانی استانداردها.
برای شما که در زنجیره ارزش نبات نقش دارید، اکنون فرصت مناسبی است تا با ارائه اطلاعات شفاف، بسته بندی هوشمندانه و آگاهی بخشی عمومی، جایگاه محصول خود را در بازارهای داخلی و خارجی حفظ و تقویت کنید.
