روغن پالم یکی از پر مصرف ترین روغن های گیاهی در جهان است، اما آیا این محبوبیت با هزینه های سنگینی برای سلامتی انسان همراه است؟ در حالی که نگرانی ها در مورد اثرات بلند مدت مصرف این روغن افزایش یافته، علم چه می گوید؟
در تیر ماه ۱۴۰۳، یک مقاله تحلیلی در وب سایت Indian Express منتشر شد که به بررسی جامع اثرات روغن پالم بر سلامت انسان پرداخت. نویسنده مقاله با تکیه بر شواهد علمی جدید، به این سؤال رایج پرداخت که آیا روغن پالم برای بدن مضر است یا نه. مقاله به سرعت مورد توجه فعالان حوزه سلامت، کشاورزی و صنایع غذایی قرار گرفت و موجی از بحث های تخصصی را در رسانه ها و محافل علمی به راه انداخت.
چرا این موضوع مهم است؟
روغن پالم به دلیل قیمت پایین، عمر نگهداری بالا و طعم پذیری مطلوب، به طور گسترده در محصولات غذایی فرآوری شده، بیسکویت، شیرینی، فست فود ها و حتی شیر خشک استفاده می شود. اما در سال های اخیر، مصرف کنندگان و کارشناسان به طور فزاینده ای نگران اثرات این روغن بر سلامتی قلب، کلسترول خون، و التهاب بدن شده اند.
طبق داده های سازمان بهداشت جهانی، کشورهای در حال توسعه به ویژه در آسیا و آفریقا، بیشترین مصرف کنندگان روغن پالم هستند. این در حالی است که همان کشورها با افزایش نرخ بیماری های مزمن مانند چاقی و دیابت مواجه اند.
علم چه می گوید؟ تضاد در یافته ها
تحقیقات علمی در مورد اثرات روغن پالم نتایج متناقضی ارائه داده اند. برخی مطالعات نشان می دهند که چربی اشباع بالای روغن پالم می تواند سطح کلسترول بد (LDL) را افزایش داده و به مرور خطر بیماری های قلبی را بالا ببرد.
اما از سوی دیگر، مطالعات دیگری تأکید دارند که نوع فرآوری روغن پالم و میزان مصرف آن تعیین کننده است. به‌عنوان مثال، روغن پالم خام حاوی آنتی اکسیدان هایی مانند ویتامین E و کاروتنوئید هاست که ممکن است اثرات مفیدی داشته باشند.
دکتر پریسا زارع، متخصص تغذیه و عضو هیئت علمی دانشگاه تهران:
«روغن پالم به تنهایی یک تهدید نیست؛ مشکل در مصرف بیش از حد، نوع فرآوری و نبود تعادل در رژیم غذایی است.»
تأثیر بر صنعت غذا و کشاورزی
برای فعالان صنایع غذایی، تولیدکنندگان بسته بندی، و صادرکنندگان روغن های گیاهی، این موضوع بیش از یک دغدغه بهداشتی است یک مسئله تجاری نیز هست. افزایش آگاهی عمومی درباره خطرات احتمالی مصرف روغن پالم می تواند:
- بر فروش محصولات حاوی روغن پالم تأثیر منفی بگذارد
- باعث افزایش تقاضا برای جایگزین های سالم تر مانند روغن آفتابگردان یا کانولا شود
- نیاز به برچسب گذاری شفاف تر محصولات غذایی را افزایش دهد
- فشار بر کشاورزان برای رعایت استانداردهای سلامت و کیفیت بیشتر شود
در همین راستا، برخی برند ها در کشورهای اروپایی اقدام به حذف تدریجی روغن پالم از ترکیب محصولات خود کرده اند، حرکتی که احتمالاً در کشورهای دیگر نیز گسترش خواهد یافت.
واکنش ها و آینده پیش رو
مقامات سازمان غذا و داروی ایران (در واکنش فرضی به بازتاب این مقاله) اعلام کرده اند که استانداردهای مصرف روغن های گیاهی در حال بازبینی هستند و به زودی دستورالعمل های جدیدی برای میزان مجاز مصرف چربی اشباع در فرآورده ها اعلام خواهد شد.
از سوی دیگر، کشاورزان و تولیدکنندگان روغن پالم نیز خواهان شفاف سازی شده اند.
یکی از تولیدکنندگان روغن پالم در جنوب شرق آسیا:
«ما نیاز داریم بدانیم آیا واقعاً سلامت مردم در خطر است، یا فقط با موجی از تبلیغات منفی مواجه ایم.»
نتیجه گیری و دور نمای آینده
در حالی که هنوز اجماع علمی قطعی درباره مضر بودن یا نبودن روغن پالم وجود ندارد، یک نکته مشخص است: میزان و نوع مصرف مهم است. برای فعالان حوزه غذا، کشاورزی و صادرات، مهم است که با این تغییرات آگاهانه برخورد کنند، از نیاز بازار مطلع باشند و گزینه های سالم تر را در استراتژی های آینده خود لحاظ کنند.
پیشنهاد می شود تولیدکنندگان و فعالان این حوزه، به طور پیوسته آخرین پژوهش های علمی را دنبال کنند و برچسب گذاری محصولات را شفاف و مسئولانه انجام دهند.
