با تداوم موج شدید گرما در کشور، جمعیت آفات در مناطق کشاورزی به طور نگران کننده ای افزایش یافته است؛ موضوعی که می تواند امنیت غذایی، بهره وری محصولات و معیشت کشاورزان را به خطر بیندازد.
افزایش نگران کننده جمعیت آفات در پی گرمای بی سابقه
در روزهای اخیر، کارشناسان حوزه کشاورزی نسبت به رشد سریع جمعیت آفات در پی تداوم موج گرمای تابستانی هشدار داده اند. این وضعیت به ویژه در استان های گرمسیری و نیمه گرمسیری کشور نمود بیشتری دارد و برخی مزارع را با تهدید جدی مواجه کرده است.
این موج گرما علاوه بر کاهش رطوبت خاک و آسیب به بافت گیاهان، بستر مناسبی برای رشد و تکثیر حشرات زیان آور فراهم کرده است.
دلایل وقوع و زمینه های بحرانی
پدیده افزایش دما در تابستان امسال رکورد های جدیدی ثبت کرده و برخی مناطق شاهد دمای بالای ۴۵ درجه سانتی گراد بوده اند. در چنین شرایطی، بسیاری از گونه های آفات مانند شپشک، مگس سفید و کنه ها شرایط زیست مناسبی پیدا کرده و با سرعت بیشتری تولید مثل می کنند.
کارشناسان معتقدند که تغییرات اقلیمی، استفاده نامناسب از سموم، و کاهش دشمنان طبیعی آفات، از عوامل تشدید کننده این بحران هستند. علاوه بر این، عدم وجود سیستم هشدار سریع در برخی مناطق موجب شده تا کشاورزان دیرتر نسبت به آلودگی مزارع خود واکنش نشان دهند.
پیامدها برای کشاورزی، صادرات و صنایع غذایی
تشدید جمعیت آفات به طور مستقیم بر میزان تولید، کیفیت محصولات و هزینه های نگهداری اثرگذار است. به عنوان مثال، در مزارع گوجه فرنگی جنوب کشور، آلودگی به آفات مکنده موجب افت شدید کیفیت محصول شده و امکان صادرات را کاهش داده است.
افزایش نیاز به استفاده از آفت کش ها نیز می تواند آثار مخربی بر محیط زیست و سلامت مصرف کنندگان داشته باشد. همچنین بالا رفتن هزینه های تولید، حاشیه سود تولیدکنندگان را کاهش داده و ریسک فعالیت در بخش کشاورزی را بالا می برد.
واکنش مسئولان و نظرات کارشناسی
دکتر مهدی زمانی، کارشناس ارشد گیاه پزشکی، در گفت و گویی اعلام کرد:
«ما با یک تغییر الگوی رفتاری در آفات مواجه هستیم. آنها زودتر از موعد ظاهر می شوند، سریع تر تکثیر می کنند و مقاوم تر شده اند.»
وی همچنین افزود که باید رویکردهای کنترلی نیز تغییر کنند و به سمت مدیریت زیستی، ردیابی هوشمند و آموزش کشاورزان حرکت کنیم.
از سوی دیگر، برخی تشکل های صادراتی خواستار ارائه بسته های حمایتی برای تولیدکنندگان آسیب دیده شده اند و بر اهمیت کنترل زودهنگام آفات برای حفظ کیفیت محصولات صادراتی تأکید دارند.
آینده نگری و اقدامات پیشنهادی
اگرچه شرایط کنونی بحرانی است، اما با اقدام سریع و هدفمند می توان خسارات احتمالی را کاهش داد. توسعه سیستم های پیش آگاهی، آموزش عملی کشاورزان، سرمایه گذاری در فناوری های پیشرفته کنترل آفات و بازنگری در سیاست های آبیاری و سم پاشی از جمله گام های ضروری در این مسیر است.
در حال حاضر، بخش کشاورزی در خط مقدم مقابله با آثار تغییرات اقلیمی قرار دارد و توجه به این هشدارها می تواند از بروز یک بحران جدی در زنجیره تأمین غذا جلوگیری کند.
