نحوه صادرات محصولات پروبیوتیک

پروبیوتیک‌ها، این باکتری‌های ریز و مفید، در سال‌های اخیر حسابی سر و صدا کرده‌اند!  از ماست و کفیر و مکمل‌های پروبیوتیک گرفته تا محصولات آرایشی و بهداشتی، ردپای این موجودات ریز اما پرخاصیت، همه‌جا دیده می‌شود. اما چرا نحوه صادرات محصولات پروبیوتیک این‌قدر مهم شده؟  خب، معلوم است! بازار جهانی پروبیوتیک‌ها روز به روز بزرگ‌تر می‌شود و کشورهای زیادی تشنه‌ی این محصولات هستند. ایران هم با داشتن شرکت‌های دانش‌بنیان قوی و تولید محصولات پروبیوتیک باکیفیت، می‌تواند سهم خوبی از این بازار داشته باشد.

در این مقاله، می‌خواهیم به طور کامل در مورد نحوه صادرات محصولات پروبیوتیک صحبت کنیم. از تعریف پروبیوتیک و وضعیت تولید آن در ایران گرفته تا مراحل صادرات، چالش‌ها و فرصت‌های پیش رو. پس اگر تولیدکننده‌ی محصولات پروبیوتیک هستید یا به فکر صادرات این محصولاتید، با ما همراه باشید!

پروبیوتیک چیست و چرا مهم است؟

پروبیوتیک‌ها، میکروارگانیسم‌های زنده‌ای هستند که اگر به مقدار کافی مصرف شوند، برای سلامتی ما مفید هستند. این باکتری‌ها و قارچ‌های مفید، بیشتر در دستگاه گوارش ما زندگی می‌کنند و به هضم غذا، تقویت سیستم ایمنی، تولید ویتامین‌ها و … کمک می‌کنند.

در این مقاله بخوانید: پروبیوتیک چیست و چه غذایی پروبیوتیک دارد؟

چرا پروبیوتیک‌ها این‌قدر مهم شده‌اند؟

• تحقیقات نشان داده‌اند که پروبیوتیک‌ها می‌توانند در پیشگیری و درمان بسیاری از بیماری‌ها (مثل اسهال، یبوست، آلرژی، عفونت‌های ادراری، …) موثر باشند.
• مردم بیشتر از قبل به سلامتی خود اهمیت می‌دهند و به دنبال محصولات طبیعی و سالم هستند.
• پروبیوتیک‌ها به عنوان یک جایگزین طبیعی برای آنتی‌بیوتیک‌ها مطرح شده‌اند.

به نظر شما پروبیوتیک در چه غذاهایی است؟

محصولات پروبیوتیک

پروبیوتیک‌ها را می‌توان در انواع محصولات پیدا کرد:

• محصولات غذایی: ماست پروبیوتیک، کفیر، دوغ، پنیر، کامبوجا و …
• مکمل‌های غذایی: کپسول، قرص، پودر
• محصولات دارویی: داروهایی که برای درمان بیماری‌های خاص تجویز می‌شوند.
• محصولات آرایشی و بهداشتی: کرم‌ها، لوسیون‌ها، صابون‌ها و …

وضعیت تولید پروبیوتیک در ایران

خوشبختانه، ایران در زمینه‌ی تولید محصولات پروبیوتیک، پیشرفت‌های خوبی داشته است. شرکت‌های دانش‌بنیان ایرانی، با استفاده از دانش بومی و تکنولوژی‌های روز دنیا، موفق به تولید انواع محصولات پروبیوتیک باکیفیت شده‌اند که قابلیت رقابت با نمونه های خارجی را دارند..

محصولات پروبیوتیک ایرانی:

• انواع لبنیات پروبیوتیک (ماست، دوغ، پنیر و …)
• مکمل‌های پروبیوتیک (برای بزرگسالان، کودکان، نوزادان)
• محصولات پروبیوتیک دامی (برای بهبود سلامت و افزایش بهره‌وری دام و طیور)

مزیت‌های رقابتی ایران در تولید پروبیوتیک

چرا ایران می‌تواند در تولید و صادرات محصولات پروبیوتیک، حرف‌های زیادی برای گفتن داشته باشد؟ ۳ دلیل اصلی وجود دارد:

نوع زیستی غنی ایران

ایران، به خاطر موقعیت جغرافیایی خاص و تنوع آب و هوایی‌اش، یکی از غنی‌ترین کشورهای دنیا از نظر تنوع زیستی است. این تنوع زیستی، شامل میکروارگانیسم‌ها و باکتری‌های مفید هم می‌شود. دانشمندان ایرانی، سال‌هاست که روی شناسایی و جداسازی سویه‌های بومی پروبیوتیک (باکتری‌های مفید بومی ایران) کار می‌کنند. این سویه‌های بومی، می‌توانند مزیت‌های زیادی نسبت به سویه‌های وارداتی داشته باشند:

• سازگاری بهتر با شرایط اقلیمی و ژنتیکی مردم ایران: این میکروارگانیسم، به طور طبیعی با شرایط آب و هوایی و سیستم گوارش مردم ایران سازگارتر هستند و می‌توانند اثرگذاری بهتری داشته باشند.
• مقاومت بیشتر در برابر شرایط نامساعد: این سویه‌ها، ممکن است در برابر شرایط نامساعد محیطی (مثل گرما، خشکی، …) مقاومت بیشتری داشته باشند و در نتیجه، محصولات پروبیوتیک تولیدشده با آن‌ها، ماندگاری و کیفیت بهتری داشته باشند.
• ایجاد مزیت رقابتی: استفاده از سویه‌های بومی، می‌تواند یک مزیت رقابتی برای محصولات پروبیوتیک ایرانی در بازارهای جهانی ایجاد کند.

دانش فنی و نیروی انسانی متخصص

خوشبختانه، در سال‌های اخیر، سرمایه‌گذاری‌های خوبی در زمینه‌ی تحقیق و توسعه‌ی پروبیوتیک‌ها در ایران انجام شده است. دانشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی کشور، در این زمینه فعال هستند و دانشمندان و متخصصان ایرانی، دانش فنی خوبی در زمینه‌ی تولید پروبیوتیک‌ها دارند. وجود این نیروی انسانی متخصص و ماهر، یکی از سرمایه‌های ارزشمند کشور در این حوزه است.

قیمت تمام‌شده‌ی پایین‌تر

به دلیل وجود نیروی کار متخصص، مواد اولیه‌ی ارزان‌تر و هزینه‌های تولید پایین‌تر، قیمت تمام‌شده‌ی محصولات پروبیوتیک ایرانی، معمولاً کمتر از محصولات مشابه خارجی است. این موضوع، یک مزیت رقابتی مهم برای صادرکنندگان ایرانی در بازارهای جهانی به شمار می‌رود. البته، برای حفظ این مزیت رقابتی، باید به کیفیت و بسته‌بندی محصولات هم توجه ویژه‌ای داشت.

بازار جهانی پروبیوتیک

مارکت جهانی پروبیوتیک، یک بازار بزرگ و رو به رشد است. طبق گزارش MarketsandMarkets، ارزش بازار جهانی پروبیوتیک‌ها در سال 2022، حدود 65.9 میلیارد دلار بوده و پیش‌بینی می‌شود که تا سال 2027، با نرخ رشد سالانه 7.5 درصد، به 94.5 میلیارد دلار برسد!

کشورهای پیشرو در تولید و مصرف پروبیوتیک:

• ایالات متحده آمریکا
• کشورهای اروپایی (آلمان، فرانسه، ایتالیا، …)
• ژاپن
• چین
• کره جنوبی

ترندهای بازار جهانی:

• افزایش تقاضا برای محصولات پروبیوتیک طبیعی و ارگانیک
• توسعه‌ی محصولات پروبیوتیک جدید (مثل نوشیدنی‌های پروبیوتیک، اسنک‌های پروبیوتیک، …)
• استفاده از پروبیوتیک‌ها در محصولات آرایشی و بهداشتی
• افزایش آگاهی مردم در مورد فواید پروبیوتیک‌ها

فرصت‌های صادراتی پروبیوتیک برای ایران

با توجه به رشد روزافزون بازار جهانی پروبیوتیک و توانمندی‌های ایران در تولید این محصولات، فرصت‌های خوبی برای صادرات پروبیوتیک از ایران وجود دارد.

کدام کشورها می‌توانند بازارهای هدف خوبی باشند؟

• کشورهای همسایه (عراق، افغانستان، پاکستان، ترکیه، …)
• کشورهای آسیای میانه
• کشورهای حاشیه خلیج فارس
• برخی کشورهای اروپایی (به ویژه برای محصولات خاص و باکیفیت)

چه محصولاتی پتانسیل صادراتی بیشتری دارند؟

• مکمل‌های پروبیوتیک (به دلیل ماندگاری بالا و سهولت حمل و نقل)
• محصولات لبنی پروبیوتیک (اگر بتوان مشکلات مربوط به زنجیره سرد را حل کرد)
• پروبیوتیک‌های دامی (به دلیل تقاضای بالا در کشورهای منطقه)

بررسی خواص این سویه مهم در مطلب پروبیوتیک چه خاصیتی دارد؟

مراحل و نحوه صادرات محصولات پروبیوتیک

خب، فرض می‌کنیم که شما یک تولیدکننده‌ی پروبیوتیک در ایران هستید و تصمیم گرفته‌اید که محصولات خود را به بازارهای جهانی صادر کنید. از کجا باید شروع کنید؟ چه مراحلی را باید طی کنید؟ نگران نباشید! ما اینجا هستیم تا قدم‌به‌قدم شما را راهنمایی کنیم:

گام اول: تحقیقات بازار – بشناسید، تا شناخته شوید!

قبل از اینکه هر اقدامی برای صادرات انجام دهید، باید مانند یک کارآگاه خبره، بازار هدف خود را به طور کامل بررسی کنید. تحقیقات بازار، کلید موفقیت شما در صادرات است!

• بازارهای هدف را شناسایی کنید:
  • کدام کشورها تشنه‌ی پروبیوتیک هستند؟ ببینید کدام کشورها بیشترین تقاضا را برای محصولات پروبیوتیک دارند. گزارش‌های مربوط به بازار جهانی پروبیوتیک را مطالعه کنید، آمار واردات و مصرف این محصولات در کشورهای مختلف را بررسی کنید.
  • مزیت‌های رقابتی خودتان را در نظر بگیرید: آیا محصولات شما ویژگی خاصی دارند که آن‌ها را برای یک بازار خاص، جذاب‌تر کند؟ (مثلاً استفاده از سویه‌های بومی، قیمت مناسب، بسته‌بندی خاص، …)
  • تمرکز کنید: لازم نیست از همان اول به همه‌ی دنیا صادرات داشته باشید! روی یک یا چند بازار هدف که بیشترین پتانسیل را دارند، تمرکز کنید.
• رقبا را زیر ذره‌بین ببرید
  • چه کسانی در بازار هدف شما فعال هستند؟ برندهای خارجی؟ تولیدکننده‌های داخلی؟
  • نقاط قوت و ضعف رقبا چیست؟ محصولاتشان چه ویژگی‌هایی دارد؟ قیمتشان چطور است؟ چطور بازاریابی می‌کنند؟
  • چه شکاف‌هایی در بازار وجود دارد؟ آیا می‌توانید محصولی ارائه دهید که نیازهای برآورده‌نشده‌ی مشتریان را پاسخ دهد؟
• مشتری‌های بالقوه را بشناسید:
  • چه نوع محصولاتی بیشتر مورد علاقه‌ی مردم آن کشور است؟ مکمل‌های پروبیوتیک؟ محصولات لبنی پروبیوتیک؟ یا …؟
  • ترجیحات مصرف‌کننده‌ها چیست؟ طعم، بسته‌بندی، برند، …
  • عادات خریدشان چطور است؟ بیشتر از فروشگاه‌های زنجیره‌ای خرید می‌کنند یا فروشگاه‌های تخصصی؟ آنلاین خرید می‌کنند یا حضوری؟
• قوانین و مقررات را مو به مو بررسی کنید:
  • صادرات از ایران: چه مجوزهایی از سازمان‌های ایرانی (مثل سازمان غذا و دارو، وزارت صمت، گمرک و …) لازم دارید؟
  • واردات به کشور هدف: چه استانداردهایی باید رعایت شود؟ چه مدارکی باید ارائه دهید؟ تعرفه‌های گمرکی چقدر است؟
  • یک مثال: فرض کنید می‌خواهید به عراق صادرات داشته باشید. باید قوانین و مقررات واردات محصولات پروبیوتیک به عراق را به دقت بررسی کنید. ممکن است لازم باشد محصولتان را در یک سازمان خاص در عراق ثبت کنید، گواهی‌نامه‌های خاصی بگیرید، یا الزامات بسته‌بندی خاصی را رعایت کنید.
• استانداردهای لازم را جدی بگیرید:
  • استانداردهای بین‌المللی: گواهی‌نامه‌هایی مثل GMP (Good Manufacturing Practice)، HACCP (Hazard Analysis and Critical Control Points)، ISO (International Organization for Standardization) و … می‌توانند به شما در جلب اعتماد مشتریان خارجی کمک کنند.
  • استانداردهای خاص کشور هدف: ممکن است کشور هدف، استانداردهای خاص خودش را داشته باشد که باید آن‌ها را هم رعایت کنید.

گام دوم: تولید محصول باکیفیت – سنگ بنای موفقیت!

کیفیت، حرف اول را در بازارهای جهانی می‌زند! پس باید مطمئن شوید که محصولی تولید می‌کنید که از هر نظر، بی‌نقص باشد:

• مواد اولیه: برای اجرای طرز تهیه پروبیوتیک طبیعی فقط از بهترین و مرغوب‌ترین مواد اولیه استفاده کنید. اگر از سویه‌های پروبیوتیک خاصی استفاده می‌کنید، مطمئن شوید که از منابع معتبر تهیه شده باشند و گواهی‌نامه‌های لازم را داشته باشند.
• فرآیند تولید: خط تولید شما باید کاملاً بهداشتی و مطابق با استانداردهای بین‌المللی باشد. از تجهیزات مدرن و به‌روز استفاده کنید و فرآیند تولید را به طور دقیق کنترل کنید.
• کنترل کیفیت: در هر مرحله از تولید، آزمایش‌های کنترل کیفیت را انجام دهید تا مطمئن شوید که محصول نهایی، سالم، ایمن و باکیفیت است.
• بسته‌بندی: بسته‌بندی، ویترین محصول شماست! باید هم جذاب باشد، هم از محصول محافظت کند و هم اطلاعات کامل و دقیقی را (به زبان کشور هدف) به مشتری ارائه دهد. اطلاعاتی مثل:
  • نام محصول
  • ترکیبات
  • جدول ارزش غذایی
  • تاریخ تولید و انقضا
  • شرایط نگهداری
  • نام و آدرس تولیدکننده
  • گواهی‌نامه‌های بهداشتی و استاندارد

گام سوم: اخذ مجوزها – قدم به قدم تا دروازه‌های صادرات!

برای اینکه بتوانید محصولات پروبیوتیک خود را به طور قانونی صادر کنید، باید مجوزهای لازم را از سازمان‌های مربوطه بگیرید. این مجوزها، نشان می‌دهند که محصول شما از نظر بهداشتی و ایمنی، مورد تایید است و استانداردهای لازم را دارد:

• مجوزهای بهداشتی: برای محصولات غذایی و دارویی پروبیوتیک، باید از سازمان غذا و دارو مجوز بهداشتی بگیرید. این مجوز، نشان می‌دهد که محصول شما برای مصرف انسان، بی‌خطر است.
• مجوزهای صادراتی: جهت صادرات هر کالایی، باید از وزارت صنعت، معدن و تجارت (صمت) مجوز صادرات بگیرید. همچنین، ممکن است به مجوزهای خاصی از گمرک و سایر سازمان‌های مرتبط هم نیاز داشته باشید.
• گواهی‌نامه‌های بین‌المللی: داشتن گواهی‌نامه‌هایی مثل GMP، HACCP، ISO و …، می‌تواند به شما در بازاریابی و فروش محصولاتتان در بازارهای جهانی کمک کند. این گواهی‌نامه‌ها، نشان می‌دهند که شما به اصول بهداشتی و کیفیتی در تولید محصولاتتان پایبند هستید.

گام چهارم: بازاریابی و فروش – هنر جلب مشتری!

حالا که محصول باکیفیت تولید کردید و مجوزهای لازم را گرفتید، وقت آن است که بروید سراغ بازاریابی و فروش. باید بتوانید محصولات خود را به درستی به مشتریان خارجی معرفی کنید و آن‌ها را متقاعد کنید که از شما خرید کنند:

• نمایشگاه‌های بین‌المللی: شرکت در نمایشگاه‌های بین‌المللی مرتبط با صنعت غذا و دارو، یک فرصت عالی برای معرفی محصولات شما به خریداران خارجی، برقراری ارتباط با تجار و شرکت‌های بازرگانی، و آشنایی با آخرین ترندهای بازار است.
• وب‌سایت چندزبانه: یک وب‌سایت حرفه‌ای و چندزبانه (به زبان‌های انگلیسی، عربی، روسی و …) راه‌اندازی کنید و محصولات خود را به طور کامل معرفی کنید. اطلاعات تماس، گواهی‌نامه‌ها، کاتالوگ محصولات و … را هم در وب‌سایت قرار دهید.
• شبکه‌های اجتماعی: از شبکه‌های اجتماعی (مثل لینکدین، اینستاگرام، فیس‌بوک و …) برای برقراری ارتباط با مشتریان بالقوه، معرفی محصولات، اطلاع‌رسانی در مورد تخفیف‌ها و … استفاده کنید.
• پلتفرم‌های B2B: از پلتفرم‌های تجارت الکترونیک B2B (مثل علی‌بابا، …) برای پیدا کردن خریداران عمده در سراسر جهان استفاده کنید.
• شرکت‌های بازرگانی: با شرکت‌های بازرگانی و تجار فعال در حوزه‌ی صادرات همکاری کنید. این شرکت‌ها، می‌توانند به شما در پیدا کردن مشتری، انجام مذاکرات تجاری، حمل و نقل و … کمک کنند.

گام پنجم: حمل و نقل و بیمه – ایمن و به‌موقع!

حمل و نقل محصولات پروبیوتیک، به خاطر حساسیت این محصولات، یک کار تخصصی است. باید روش حمل و نقل مناسب را انتخاب کنید و مطمئن شوید که محصولات شما در طول مسیر، در شرایط ایده‌آل نگهداری می‌شوند:

• روش حمل و نقل: بسته به نوع محصول، حجم محموله، مقصد و زمان تحویل، می‌توانید از روش‌های حمل و نقل زمینی (با کامیون‌های یخچال‌دار)، هوایی (برای محموله‌های فوری و کم‌حجم) یا دریایی (برای محموله‌های حجیم) استفاده کنید.
• شرایط نگهداری: محصولات پروبیوتیک، معمولاً به دمای پایین (یخچال یا فریزر) نیاز دارند. باید از شرکت‌های حمل و نقل معتبر و دارای تجهیزات سردخانه‌ای مناسب استفاده کنید تا بتوانند دمای مورد نیاز را در طول مسیر حفظ کنند.
• بیمه: حتماً محموله‌ی خود را بیمه کنید تا در صورت بروز هرگونه خسارت یا آسیب در طول مسیر، ضرر نکنید.

گام ششم: مسائل مالی و گمرکی – تسلط بر قوانین!

برای اینکه در صادرات محصولات پروبیوتیک، با مشکل مواجه نشوید، باید با قوانین و مقررات مالی و گمرکی ایران و کشور هدف، آشنا باشید:

• قوانین ارزی: باید با قوانین و مقررات مربوط به دریافت ارز حاصل از صادرات (از طریق سامانه‌ی نیما و …) آشنا باشید و تعهدات ارزی خود را به موقع انجام دهید.
• روش‌های دریافت وجه: برای دریافت وجه از خریدار خارجی، می‌توانید از روش‌های مختلفی مثل اعتبار اسنادی (LC)، حواله بانکی، و … استفاده کنید. اعتبار اسنادی، یکی از مطمئن‌ترین روش‌ها برای دریافت وجه در معاملات بین‌المللی است.
• تشریفات گمرکی: حتما تشریفات گمرکی مربوط به صادرات را به درستی انجام دهید. این شامل اظهار کالا به گمرک، ارائه‌ی مدارک لازم (مثل فاکتور فروش، گواهی مبدا، گواهی بهداشت، …)، پرداخت عوارض گمرکی و … می‌شود. می‌توانید از یک کارگزار گمرکی (ترخیص‌کار) برای انجام این کارها کمک بگیرید.

با رعایت این مراحل، می‌توانید شانس موفقیت خود را در صادرات محصولات پروبیوتیک به طور چشمگیری افزایش دهید!

چالش‌های صادرات پروبیوتیک

صادرات محصولات پروبیوتیک، با وجود همه‌ی فرصت‌های طلایی، با چالش‌هایی نیز همراه است. تحریم‌های اقتصادی، یکی از بزرگ‌ترین موانع بر سر راه صادرکنندگان ایرانی است و می‌تواند در روند صادرات و نقل و انتقالات مالی اختلال ایجاد کند. رقابت شدید با برندهای شناخته‌شده‌ی اروپایی و آمریکایی نیز کار را دشوارتر می‌کند. از سوی دیگر، حمل و نقل و نگهداری این محصولات به دلیل حساسیت آن‌ها به دما و شرایط محیطی، نیازمند دقت و هزینه‌ی بیشتری است. بازاریابی و فروش در بازارهای خارجی و جلب اعتماد مشتریان نیز به تلاش و برنامه‌ریزی دقیقی نیاز دارد. در نهایت، فرآیند زمان‌بر و پرهزینه‌ی دریافت مجوزها هم می‌تواند یکی دیگر از موانع پیش روی صادرکنندگان باشد. با درک بهتر اینکه شتابدهی چیست؟ مسیر خود را برای آغاز کار هموار کنید.

آینده صنعت غذا و نقش استارتاپ‌ها

“آینده صنعت غذا در دست استارتاپ‌هایی است که بتوانند با نوآوری، به تقاضای روزافزون برای غذای سالم، پایدار و شخصی‌سازی‌شده پاسخ دهند.” – دکتر علی‌رضا محمدی، متخصص صنایع غذایی. این جمله به خوبی نشان می‌دهد که دیگر دوران تولید انبوه غذاهای یکسان برای همه گذشته است. مصرف‌کنندگان امروزی به دنبال غذاهایی سالم‌تر، با قند، چربی و نمک کمتر، و عاری از مواد افزودنی مصنوعی هستند. آن‌ها می‌خواهند غذایی بخورند که کمترین آسیب را به محیط زیست بزند، بسته‌بندی تجزیه‌پذیر داشته باشد و با نیازها و سلیقه‌های خاص آن‌ها، از رژیم‌های بدون گلوتن گرفته تا غذاهای مخصوص ورزشکاران، همخوانی داشته باشد.

در این میان، استارتاپ‌ها به دلیل چابکی، نوآوری و ریسک‌پذیری، بهترین گزینه برای پاسخ به این نیازهای جدید هستند. آن‌ها می‌توانند به سرعت ایده‌های جدید را بیازمایند و با کمک فناوری‌های نوظهوری مانند هوش مصنوعی، اینترنت اشیا، بلاک‌چین، چاپ سه‌بعدی غذا و واقعیت افزوده/مجازی، محصولات و خدماتی ارائه دهند که هم به مصرف‌کنندگان در داشتن تغذیه‌ای بهتر کمک کند و هم به تولیدکنندگان در بهینه‌سازی فرآیندها. پس می‌توان انتظار داشت که در آینده، شاهد ظهور استارتاپ‌های بیشتری باشیم که با خلاقیت خود، صنعت غذا را متحول می‌کنند.

کلام آخر

نحوه صادرات محصولات پروبیوتیک، روندی است که می‌تواند برای تولیدکنندگان ایرانی بسیار پرسود باشد. با توجه به رشد روزافزون بازار جهانی این محصولات و توانمندی‌های ایران در تولید پروبیوتیک‌های باکیفیت، می‌توانیم سهم قابل توجهی از این بازار را به دست آوریم. البته، برای موفقیت در این مسیر، باید با چالش‌ها و موانع موجود آشنا باشیم و برای آن‌ها برنامه‌ریزی کنیم.

سوالات متداول

پروبیوتیک‌ها دقیقا چه هستند و چطور به سلامتی ما کمک می‌کنند؟

پروبیوتیک‌ها، باکتری‌ها و قارچ‌های مفیدی هستند که به تعادل میکروبیوم روده کمک می‌کنند و در نتیجه، باعث بهبود هضم، تقویت سیستم ایمنی و پیشگیری از برخی بیماری‌ها می‌شوند.

چه محصولات پروبیوتیکی در ایران تولید می‌شود؟

در ایران، انواع لبنیات پروبیوتیک (ماست، دوغ، پنیر و …)، مکمل‌های پروبیوتیک (برای بزرگسالان، کودکان و نوزادان) و محصولات پروبیوتیک دامی تولید می‌شود.

کدام کشورها بازارهای هدف خوبی برای صادرات پروبیوتیک از ایران هستند؟

کشورهای همسایه (عراق، افغانستان، پاکستان، ترکیه، …)، کشورهای آسیای میانه، کشورهای حاشیه خلیج فارس و برخی کشورهای اروپایی می‌توانند بازارهای هدف خوبی باشند.

برای صادرات محصولات پروبیوتیک، چه مجوزهایی لازم است؟

مجوزهای بهداشتی از سازمان غذا و دارو، مجوزهای صادراتی از وزارت صمت و گمرک، و گواهی‌نامه‌های بین‌المللی (بسته به نوع محصول و کشور هدف).

مهم‌ترین چالش‌های صادرات محصولات پروبیوتیک چیست؟

تحریم های اقتصادی، رقابت شدید با برندهای خارجی،‌حمل و نقل و نگهداری،‌ بازاریابی و فروش از مهم‌ترین چالش‌ها هستند.