هیدرونومیک مفهوم مدیریت اقتصادی و پایدار منابع آب است. راهکارهای هیدرونومیک برای کاهش مصرف آب در صنایع غذایی به بهبود بهره‌وری منابع آبی و کاهش هزینه‌ها کمک می‌کند. با استفاده از فناوری‌های نوین، بهبود فرآیندها و آموزش کارکنان، صنایع غذایی می‌توانند به مصرف پایدارتر آب دست یابند و تأثیرات زیست‌محیطی را کاهش دهند.
مساله جهانی آب
امروزه به واسطه تغییرات اقلیمی و افزایش مصرف آب، بحران کمبود اب به یک هشدار جدی تبدیل شده است و کاهش مصرف آب به یک نیاز و ضرورت جهانی تبدیل شده است.
هیدرونومیک
هیدرونومیک (Hydronomics) مفهومی است که به بررسی و مدیریت اقتصادی و پایدار منابع آب می پردازذ و شامل مطالعه و تحلیل تعاملات بین آب و اقتصاد است. این اصطلاح ترکیبی از “هیدرو” (آب) و “نومیکس” (اقتصاد) است و به مجموعه‌ای از سیاست‌ها، مدل‌ها و روش‌ها اشاره دارد که هدف آن‌ها بهره‌برداری بهینه از منابع آب با کمترین هزینه و بیشترین سود اقتصادی است. هیدرونومیک با تاکید بر اهمیت آب به عنوان یک منبع کمیاب و حیاتی در اقتصاد، به تحلیل و بهینه‌سازی الگوهای مصرف آب در بخش‌های مختلف از جمله کشاورزی، صنعت و مصارف شهری می‌پردازد. یکی از بخش های مهم هیدرونومیک، مدیریت منابع ابی است و این علم به راهکارهایی برای کاهش هدررفت آب، بازیافت آن، و جلوگیری از مصرف بی‌رویه آب در بخش‌های مختلف می‌پردازد.
صنایع غذایی و مصرف آب
صنعت مواد غذایی به طور گسترده ای با مصرف آب همراه است. آب هم به عنوان بخشی از فرایند تولید مواد غذایی کاربرد دارد و هم شستشوی تجهیزات و سالن های تولید، با آب انجام می شود. فرایند های حرارتی و سرد کردن محصولات غذایی طی تولید، عمدتا بر پایه مبدل های حرارتی انجام می شود که از آب به عنوان سیال انتقال حرارت استفاده می کند و تجهیزات دیگ بخار، بخش جدا نشدنی از صنعت غذا است. همچنین تجیهزات تولید و بسته بندی مواد غذایی نیز باید با اصول CIP و COP و با محلول های بر پایه اب، گندزدایی و شستشو شود. امروزه شرکت های بزرگ تولید کننده مواد غذایی، با تکیه بر اصول هیدرونومیک، تلاش دارند مصرف آب را تا حد امکان کاهش دهند. برخی شرکت ها، کاهش 25 درصدی مصرف آب تا سال 2025 را به عنوان یک هدف اساسی در نظر دارند.
هیدرونومیک در صنعت غذا
- یکی از بخش هایی که مصرف آب در صنایع غذایی را افزایش می دهد، شستشوی تجهیزات و سالن های تولید مواد غذایی است. بررسی های دقیق فرایند ها و بهینه‌سازی مصرف آب در این مراحل، به کاهش هزینه‌های تولید و حفظ منابع آبی کمک می‌کند. همچنین جایگزینی تکنیک های سنتی با روش های جدید مانند شستشو با فشار بالا، می تواند، در کاهش مصرف آب موثر باشد. روش هایی مانند شستشوی خشک و ترکیب آب با تکنیک های استریل سازی، در تولید برخی مواد غذایی، می تواند کاربرد داشته باشد.
- استفاده از سیستم های بازیافت، برای جمع آوری آب مصرفی در بخش های مختلف تولید مواد غذایی، می تواند به استفاده چند باره از منابع آبی کمک کند. سرمایه گذاری در سیستم های جمع آوری آب و تفکیک با هدف استفاده در بخش های مختلف، یکی از اصول کاهش مصرف منابع آبی خواهد بود. برای مثال، امروزه، سیستم‌های فیلتراسیون و تصفیه آب که در کارخانه‌های تولید مواد غذایی نصب می‌شوند تا آب مصرفی برای فرآیندهای غیرحساس بازیافت شود.
- کاهش هدررفت مواد غذایی، یکی از روش های غیر مستقیم برای کاهش مصرف اب در حوزه صنعت غذا است. برای تولید هر واحد غذا مقدار زیادی آب مصرف می‌شود. هیدرونومیک با تمرکز بر کاهش هدر رفت در فرآیندهای تولید و توزیع مواد غذایی می‌تواند به کاهش مصرف غیرضروری آب کمک کند. در این زمینه، بایستی تولید محصول غذایی با کیفیت و همچنین نظارت بر زنجیره توزیع مناسب، مد نظر قرار گیرد تا از فساد و هدر رفت محصولات غذایی که پشتوانه مصرف آب بالایی دارد، جلوگیری شود.
- پایش مصرف آب در شناسایی نقاط پر مصرف و بهبود فرایند ها نقش مهمی دارد. نصب حسگرهای هوشمند در سیستم‌های توزیع و مصرف آب در کارخانه‌ها به‌منظور مانیتورینگ مداوم و دقیق مصرف آب، کمک شایانی به شناسایی نواحی دارای هدررفت آب و بهینه‌سازی مصرف خواهد کرد.
- آموزش کارکنان و ایجاد فرهنگ مدیریت مصرف آب و به عبارت دیگر، ترویج فرهنگ مصرف بهینه آب و آموزش کارکنان کارخانه‌ها در مورد اهمیت مدیریت منابع آبی و راه‌های کاهش مصرف، می‌تواند تأثیر بزرگی بر کاهش هدررفت آب داشته باشد.
- مدیریت مصرف انرژی، به دلیل ارتباط آن با مصرف اب، در کاهش مصرف آب موثر خواهد بود. بهینه‌سازی سیستم‌های تولید انرژی و تجهیزات مکانیکی از طریق روش‌هایی که نیاز به آب کمتر دارند، می‌تواند همزمان با مدیریت مصرف آب به کاهش هزینه‌های انرژی نیز کمک کند. برای مثال، استفاده از سیستم‌های حرارتی کارآمد که به آب کمتری برای خنک‌سازی نیاز دارند، کاهش مصرف آب را به همراه خواهد داشت.
