نمک گیاهی چیست؟

از نمکدان سر سفره‌تان خسته شده‌اید؟ دنبال یک چاشنی جدید و متفاوت می‌گردید که هم به غذایتان طعم بدهد، هم خاصیت داشته باشد؟ پس حتماً باید با نمک گیاهی آشنا شوید! نمک گیاهی، ترکیبی از نمک دریا یا نمک معمولی با انواع سبزیجات و گیاهان خشک معطر است. این ترکیب، نه تنها طعم فوق‌العاده‌ای به غذا می‌دهد، بلکه باعث می‌شود مصرف نمک‌تان هم کمتر شود و از خواص گیاهان دارویی هم بهره‌مند شوید. در این مقاله، می‌خواهیم با هم ببینیم نمک گیاهی چیست، چه فوایدی دارد، چطور می‌شود آن را در خانه درست کرد و اصلاً چجوری باید از آن استفاده کنیم. پس با ما همراه باشید تا دنیای خوش‌عطر و طعم نمک گیاهی را کشف کنیم!

تفاوت نمک گیاهی با نمک معمولی

نمک گیاهی، همان‌طور که از اسمش پیدا است، ترکیبی از نمک (معمولاً نمک دریا) و انواع گیاهان خشک معطر، سبزیجات خشک و گاهی اوقات ادویه‌های دیگر است. این ترکیب، یک چاشنی خوشمزه و معطر می‌سازد که می‌تواند جایگزین نمک معمولی در آشپزی شود.

• طعم: نمک گیاهی، علاوه بر شوری، طعم و عطر گیاهان و سبزیجات را هم دارد و می‌تواند طعم غذا را خیلی بهتر می‌کند.
• مواد مغذی: نمک گیاهی، بسته به نوع گیاهانی که در آن استفاده می‌شود، می‌تواند حاوی ویتامین‌ها، مواد معدنی و آنتی‌اکسیدان‌های مختلفی باشد.
• میزان سدیم: نمک گیاهی، معمولاً سدیم کمتری نسبت به نمک معمولی دارد، چون بخشی از حجم آن را گیاهان خشک تشکیل می‌دهند.

نمک گیاهی را می‌توانید به صورت آماده از فروشگاه‌ها تهیه کنید، یا اینکه خودتان در خانه با هر ترکیبی از گیاهان و ادویه‌ها که دوست دارید، درست کنید.

پیشنهاد مطالعه: چالش کاهش نمک در فرمولاسیون

فواید نمک گیاهی چیست؟

استفاده از نمک گیاهی به جای نمک معمولی، می‌تواند فواید زیادی برای سلامتی داشته باشد:

• کاهش سدیم دریافتی: یکی از بزرگ‌ترین امتیازات نمک گیاهی این است که به شما کمک می‌کند میزان سدیم مصرفی‌تان را پایین بیاورید. همان‌طور که می‌دانید، مصرف بیش از حد نمک و سدیم، موجب افزایش فشار خون و بروز مشکلات قلبی و عروقی می‌شود.
• طعم و عطری بی‌همتا: نمک گیاهی صرفاً شور نیست! عطر و طعم دل‌انگیز سبزیجات و گیاهان معطر، غذاهای شما را دگرگون می‌کند و به نوعی، امضای خاص شما پای طعم‌دهی به غذاها خواهد بود. دیگر نیازی نیست برای ایجاد طعم مطلوب، مقدار زیادی نمک به غذا بیفزایید!
• ارمغانی از خاصیت: بسته به نوع گیاهان به‌کاررفته در نمک گیاهی، ویتامین‌ها، مواد معدنی و آنتی‌اکسیدان‌های گوناگونی به بدن شما می‌رسد. برای نمونه، با افزودن جعفری، ویتامین C و آهن بیشتری دریافت خواهید کرد.
• قدرت نهفته‌ی گیاهان: بسیاری از گیاهانی که در تهیه‌ی نمک گیاهی استفاده می‌شوند، دارای خواص دارویی هستند. به عنوان مثال، آویشن یک ضدباکتری طبیعی است و رزماری برای تقویت حافظه مفید است.
• رهایی از یکنواختی در آشپزی: با نمک گیاهی، هر بار طعمی نو به غذای خود ببخشید. کافی است ترکیب گیاهان خشک را تغییر دهید و مزه‌ای متفاوت خلق کنید.

از دست ندهید: پروبیوتیک در چه غذاهایی است؟

طرز تهیه نمک گیاهی در خانه

درست کردن نمک گیاهی در خانه، خیلی راحت است و به مواد اولیه‌ی زیادی هم نیاز ندارد.

دستورالعمل پایه:

• مواد لازم:
  1. 1 پیمانه نمک دریا (دانه درشت یا آسیاب‌شده)
  2. ½ پیمانه سبزیجات خشک معطر (مثل ریحان، آویشن، رزماری، پونه کوهی، جعفری، شوید، …)
  3. (اختیاری) 2-1 قاشق غذاخوری ادویه‌های دیگر (مثل پودر سیر، پودر پیاز، فلفل سیاه، پاپریکا، …)
• طرز تهیه:
  1. سبزیجات خشک را در آسیاب یا هاون بریزید و خوب پودر کنید. اگر از سبزیجات تازه استفاده می‌کنید، اول آن‌ها را خوب بشویید، خشک کنید و بعد خیلی ریز خرد کنید و بگذارید کاملاً خشک شوند (می‌توانید از دستگاه خشک‌کن هم استفاده کنید).
  2. نمک و سبزیجات خشک (و ادویه‌های اختیاری) را با هم مخلوط کنید.
  3. مخلوط را در یک ظرف دربسته و در جای خشک و خنک نگهداری کنید.

از نظر شما نمک گیاهی در طرز تهیه پروبیوتیک طبیعی کاربرد دارد؟

چند ترکیب پیشنهادی برای نمک گیاهی:

• نمک گیاهی ایتالیایی: نمک + ریحان خشک + آویشن خشک + رزماری خشک + پونه کوهی خشک + پودر سیر
• نمک گیاهی مدیترانه‌ای: نمک + رزماری خشک + آویشن خشک + مرزنجوش خشک + پوست لیمو رنده‌شده
• نمک گیاهی تند: نمک + فلفل قرمز خشک + پاپریکا + پودر سیر + پودر پیاز + زیره
• نمک گیاهی لیمویی: نمک + پوست لیمو رنده‌شده + فلفل سیاه + جعفری خشک

نکات مهم:

• از نمک دریای باکیفیت استفاده کنید.
• می‌توانید از هر ترکیبی از گیاهان و ادویه‌ها که دوست دارید استفاده کنید.
• اگر از سبزیجات تازه استفاده می‌کنید، حتماً آن‌ها را کاملاً خشک کنید تا نمک گیاهی شما کپک نزند.
• نمک گیاهی را در ظرف دربسته و در جای خشک و خنک نگهداری کنید.

گیاهان مناسب برای نمک گیاهی

تقریباً هر گیاه معطری می‌تواند چاشنی ویژه‌ای به نمک گیاهی شما ببخشد. اما اگر نمی‌دانید از کجا شروع کنید، این‌ها جزو محبوب‌ترین‌ها هستند:

• ریحون: این سبزی خوش‌عطر با رایحه‌ای شیرین و کمی فلفلی، تقریباً با هر غذایی، از سالاد و سوپ گرفته تا پاستا و املت، هماهنگ می‌شود. ریحون نه تنها مزه‌ی غذا را بهتر می‌کند، بلکه سرشار از آنتی‌اکسیدان است و خاصیت ضدالتهابی هم دارد.
• آویشن: اگر به دنبال مزه‌ای گرم، کمی تلخ و با حال و هوای مدیترانه‌ای هستید، آویشن انتخاب مناسبی است. آویشن به‌ویژه با انواع گوشت (چه قرمز و چه سفید)، مرغ، ماهی و غذاهای دریایی ترکیبی فوق‌العاده ایجاد می‌کند. جالب است بدانید که آویشن خاصیت ضدمیکروبی و ضدعفونی‌کنندگی هم دارد.
• رزماری: رزماری با عطر و بوی چوبی و کاج‌مانندش، گزینه‌ای عالی برای کسانی است که مزه‌های قوی‌تر را می‌پسندند. این گیاه بیشتر با گوشت قرمز (مخصوصاً گوشت بره) و سبزیجات کبابی (مثل سیب‌زمینی و کدو) استفاده می‌شود و به بهبود حافظه و تمرکز هم کمک می‌کند.
  پونه کوهی (اورگانو): پونه کوهی یا همان “مرزنگوش وحشی” خودمان، مزه‌ای تند و تیز و کمی تلخ دارد و عضو جدایی‌ناپذیر آشپزی ایتالیایی و مدیترانه‌ای است. از پونه کوهی می‌توانید در انواع پیتزا، پاستا، سس‌ها، خوراک‌های گوشتی و حتی سالاد استفاده کنید.
• جعفری: جعفری با مزه‌ای تازه، ملایم و کمی تند، تقریباً با همه‌چیز هماهنگ می‌شود! از انواع سالاد و سوپ و خوراک گرفته تا سس‌ها و غذاهای دریایی. این سبزی پرخاصیت، سرشار از ویتامین C، آهن و آنتی‌اکسیدان است.
• شوید: شوید با مزه‌ی خاص و کمی شیرینش، در آشپزی ایرانی جایگاه ویژه‌ای دارد. این سبزی، به‌ویژه با ماهی، ماست، خیار و سس‌های خامه‌ای ترکیبی دلپذیر ایجاد می‌کند.
• مرزه: مرزه طعمی تند، فلفلی و کمی شبیه به آویشن دارد. می‌توانید از مرزه برای مزه‌دار کردن انواع گوشت (قرمز و سفید)، مرغ، خوراک‌ها و حتی سس‌ها بهره ببرید.
• ترخون: ترخون با رایحه‌ای شیرین و کمی شبیه به رازیانه، در آشپزی فرانسوی بسیار پرکاربرد است. این سبزی به ویژه با مرغ، ماهی، تخم‌مرغ و سس‌های خامه‌ای به‌خوبی هماهنگ می‌شود.
• سیر و پیاز: این دو یار همیشگی، طعم‌دهنده‌هایی قوی و همه‌کاره هستند که تقریباً در همه‌ی غذاهای دنیا پیدا می‌شوند. می‌توانید از پودر سیر یا سیر خشک خردشده و پودر پیاز یا پیاز خشک خردشده در نمک گیاهی خود استفاده کنید.
• فلفل
• پودر لیمو

نکته: این گیاهان را می‌توانید به صورت تکی یا ترکیبی در نمک گیاهی استفاده کنید. محدودیتی وجود ندارد! خلاق باشید، طعم‌های جدید را امتحان کنید و ترکیب مخصوص خودتان را بسازید!

بخوانید: بهترین مواد مغذی برای داشتن مغزی سالم و بهبود حافظه

نمک گیاهی سالیکورنیا (نمک سبز)

یک نوع خاص و جالب از نمک گیاهی، نمک سالیکورنیا است که به آن “نمک سبز” هم می‌گویند. این نمک، از گیاه سالیکورنیا (Salicornia) به دست می‌آید. سالیکورنیا، گیاهی شورپسند است که در مناطق ساحلی و باتلاق‌های نمکی می‌روید. برای تهیه‌ی نمک سالیکورنیا، ساقه‌های جوان این گیاه را در فصل تابستان می‌چینند، خشک می‌کنند و سپس آسیاب می‌کنند تا به صورت پودر درآید. نمک سالیکورنیا، علاوه بر طعم شور، طعم خاص و کمی تند و تیز هم دارد و سرشار از مواد معدنی (مثل ید، پتاسیم، منیزیم) است.

کاربردهای نمک گیاهی

نمک گیاهی را می‌توانید تقریباً در هر غذایی که دوست دارید استفاده کنید:

• انواع سالاد (سالاد فصل، سالاد شیرازی، سالاد سزار و …)
• انواع سوپ و خورشت
• انواع خوراک (مرغ، گوشت، ماهی، سبزیجات)
• انواع کباب
• انواع سس و دیپ
• تخم‌مرغ (نیمرو، املت، آب‌پز)
• سیب‌زمینی (سرخ‌کرده، تنوری، پوره)
• پاپ‌کورن

نکات خرید نمک گیاهی آماده

اگر وقت یا حوصله‌ی درست کردن نمک گیاهی را ندارید، می‌توانید آن را به صورت آماده از فروشگاه‌ها تهیه کنید. موقع خرید، به این نکات توجه کنید:

• ترکیبات: حتماً لیست ترکیبات را بخوانید. بعضی از نمک‌های گیاهی آماده، مقدار زیادی نمک معمولی و مقدار کمی گیاه دارند! سعی کنید محصولی را انتخاب کنید که درصد گیاهان آن بیشتر باشد.
• برند: از برندهای معتبر و شناخته‌شده خرید کنید.
• تاریخ انقضا: حتماً به تاریخ انقضا توجه کنید.
• بسته‌بندی: بسته‌بندی محصول باید سالم و بدون پارگی باشد.

کلام آخر

نمک گیاهی، یک چاشنی خوشمزه، سالم و همه‌کاره است که می‌تواند به راحتی جایگزین نمک معمولی شود و طعم و عطر بی‌نظیری به غذاهای شما بدهد. با درست کردن نمک گیاهی خانگی، می‌توانید از تازگی و کیفیت مواد اولیه مطمئن باشید و طعم آن را مطابق با سلیقه‌ی خودتان تنظیم کنید.

سوالات متداول

آیا نمک گیاهی برای افراد مبتلا به فشار خون بالا مفید است؟

بله، نمک گیاهی به دلیل داشتن سدیم کمتر نسبت به نمک معمولی، می‌تواند برای افراد مبتلا به فشار خون بالا مفید باشد. با این حال، بهتر است این افراد در مصرف نمک گیاهی هم اعتدال را رعایت کنند و با پزشک خود مشورت کنند.

ماندگاری نمک گیاهی خانگی چقدر است؟

اگر نمک گیاهی را در ظرف دربسته، در جای خشک، خنک و دور از نور مستقیم خورشید نگهداری کنید، می‌توانید تا 6 ماه الی 1 سال از آن استفاده کنید. با این حال، به مرور زمان، عطر و طعم گیاهان کاهش پیدا می‌کند.

می‌توانم از نمک گیاهی برای پخت‌وپز در دمای بالا استفاده کنم؟

بله، می‌توانید از نمک گیاهی برای پخت‌وپز در دمای بالا هم استفاده کنید. اما توجه داشته باشید که حرارت بالا ممکن است

کمی از عطر و طعم گیاهان را کاهش دهد. بنابراین، بهتر است در مراحل پایانی پخت، نمک گیاهی را به غذا اضافه کنید.

می‌توان از سبزیجات تازه در نمک گیاهی استفاده کرد؟

بله، اما حتماً باید سبزیجات را کاملاً خشک کنید. در غیر این صورت، نمک گیاهی شما کپک می‌زند.