کلاژن فراوان ترین پروتئین در بدن است، در حالی که ژلاتین فرم پخته شده کلاژن می باشد. بنابراین دارای ویژگی ها و مزایای مشترک متعددی هستند. با این حال، کاربردهای آنها به طور قابل توجهی متفاوت است.
پروفایل تغذیه ای مشابه
کلاژن به عنوان فراوان ترین پروتئین، تقریباً 30 درصد از توده پروتئینی بدن را تشکیل می دهد. این پروتئین بیشتر در بافت های همبند مانند پوست، مفاصل، استخوان ها و دندان ها یافت می‌شود و ساختار، قدرت و ثبات بدن را فراهم می‌کند. از سوی دیگر، ژلاتین یک محصول پروتئینی است که با تجزیه نسبی کلاژن با استفاده از حرارت ایجاد می شود. این دو پروتئین مشابه تقریباً دارای پروفایل های تغذیه ای یکسان هستند و در جدول زیر مقایسه 2 قاشق غذاخوری (14 گرم) کلاژن و ژلاتین خشک و شیرین نشده نشان داده شده است.
| پروفایل تغذیه ای | کلاژن | ژلاتین |
| کالری | 50 | 47 |
| پروتئین | 12 گرم | 12 گرم |
| کربوهیدرات | 0 گرم | 0 گرم |
| چربی | 0 گرم | 0 گرم |
پروفایل تغذیه ای کلاژن و ژلاتین
با توجه به مقادیر جدول، کلاژن و ژلاتین تقریباً 100 درصد از پروتئین تشکیل شده اند و عملاً همین مقدار از این ماده مغذی را در هر وعده فراهم می آورند. همچنین دارای ترکیبات مشابهی از آمینو اسید ها می باشند و گلایسین فراوان ترین ترکیب آلی و سازنده بلوک های این دو پروتئین شناخته می شود. از سوی دیگر، بسته به منبع حیوانی و روش مورد استفاده برای استخراج ژلاتین، ممکن است کمی متفاوت باشند. بعلاوه، برخی از محصولات تجاری ژلاتین حاوی شکر افزوده شده، رنگ های مصنوعی و طعم دهنده هستند که می تواند به طور قابل توجهی بر پروفایل تغذیه ای تاثیر گذار باشد. تفاوت های کلاژن و ژلاتین در جدول زیر نشان داده شده است.
| فاکتورهای مورد نظر | کلاژن | ژلاتین |
| ساختار شیمیایی | ساختار مارپیچ سه گانه با هزاران آمینو اسید | فرم تجزیه شده کلاژن با زنجیره های آمینو اسید کوتاه تر |
| قابلیت هضم | قابلیت هضم بسیار آسان در صورت استفاده به صورت پپتیدهای کلاژن | قابلیت هضم آسان |
| انحلال پذیری | قابل انحلال در مایعات گرم و سرد | قابل انحلال در مایعات گرم |
| قابلیت ایجاد ژل | ندارد | دارد |
| فرم | پودر، گرانول | پودر، گرانول، ورقه ای |
| کاربردها | مکمل تغذیه ای | ماده ژل دهنده در صنایع غذایی |
| مزایا | پوست، مفاصل، روده، سلامت استخوان | پوست، مفاصل، روده، سلامت استخوان |
تفاوت کلاژن و ژلاتین
مزایای سلامتی بخش کلاژن و ژلاتین
کلاژن و ژلاتین به طور گسترده ای در صنایع آرایشی و بهداشتی و دارویی استفاده می شوند که بیشتر به دلیل اثرات مفید آنها بر سلامت پوست و مفاصل می باشند.
-
کاهش علائم پیری پوست
کلاژن و ژلاتین علائم پیری پوست مانند خشکی، پوسته پوسته شدن و از دست دادن خاصیت ارتجاعی که ناشی از کاهش محتوای کلاژن پوست است را بهبود می بخشند. بر اساس مطالعات انجام شده مصرف کلاژن و پپتیدهای آن تولید کلاژن پوست را افزایش داده و اثرات ضد پیری ایجاد می کند. به عنوان مثال، دو مطالعه انسانی که در آن شرکت کنندگان روزانه 10 گرم مکمل کلاژن خوراکی مصرف کردند، به ترتیب پس از 8 و 12 هفته، 28 درصد در رطوبت پوست و 31 درصد کاهش در تکه تکه شدن کلاژن که شاخصی از کاهش کیفیت کلاژن است بهبود یافتند. به طور مشابه، در یک مطالعه 12 ماهه، مصرف ژلاتین مشتق شده از ماهی ضخامت پوست را تا 18 درصد و تراکم کلاژن را تا 22 درصد بهبود بخشید. علاوه بر این کلاژن سطح اسید هیالورونیک که یکی دیگر از اجزای ضروری ساختار پوست است را افزایش می دهد، که نشان دهنده یک اثر مفید بالقوه در برابر آسیب پوستی ناشی از اشعه ماوراء بنفش B است. در نهایت، یک مطالعه 6 ماهه روی 105 زن نشان داد که دوز روزانه 5/2 گرم پپتیدهای کلاژن به طور قابل توجهی سبب بهبود ظاهر پوست و کاهش سلولیت می گردد.
-
بهبود سلامت مفاصل
مکمل های کلاژن و ژلاتین به درمان ساییدگی مفاصل ناشی از ورزش و استئوآرتریت کمک می کنند. مطالعات نشان می دهد که این پروتئین ها ممکن است با تجمع در غضروف پس از مصرف، سلامت مفاصل را بهبود بخشند و در نتیجه درد و سفتی را کاهش دهند. به عنوان مثال، در یک مطالعه 70 روزه بر روی 80 فرد مبتلا به آرتروز، افرادی که روزانه 2 گرم مکمل ژلاتین مصرف می کردند، در مقایسه با گروه کنترل، بهبود قابل توجهی در میزان درد و فعالیت های بدنی داشتند. همچنین در یک مطالعه 24 هفته ای بر روی 94 ورزشکار، مصرف روزانه 10 گرم مکمل کلاژن بهبود قابل توجهی در میزان درد، تحرک و التهاب مفاصل در مقایسه با گروه کنترل نشان داد.
-
فعالیت آنتی اکسیدانی
کلاژن و ژلاتین دارای ظرفیت آنتی اکسیدانی هستند و با اثرات منفی رادیکال های آزاد بر پیری و سلامت کلی مبارزه می کنند.
-
بهبود سلامت روده
کلاژن و ژلاتین با بهبود پوشش روده، از آسیب به دیواره روده، سندرم روده نشتی و سایر موارد خود ایمنی پیشگیری می کنند.
-
بهبود سلامت استخوان
مکمل های حاوی کلاژن تجزیه شده مانند ژلاتین، تراکم مواد معدنی استخوان و تشکیل استخوان را افزایش داده و در عین حال سبب کاهش تخریب استخوان می گردند.
تفاوت های اصلی کلاژن و ژلاتین
بیشتر تفاوت های کلاژن و ژلاتین به ساختار شیمیایی آنها مربوط می شود. کلاژن در حالت طبیعی خود توسط یک مارپیچ سه گانه متشکل از 3 زنجیره با بیش از 1000 آمینو اسید تشکیل می شود. در مقابل، ژلاتین به عنوان یک شکل تخریب شده از کلاژن، تحت هیدرولیز یا شکستگی جزئی قرار گرفته است و از زنجیره های آمینو اسید کوتاه تری تشکیل شده است. این امر باعث می شود ژلاتین راحت تر از کلاژن خالص هضم شود. با این حال، مکمل‌های کلاژن عمدتاً از یک فرم کاملاً هیدرولیز شده کلاژن به نام پپتیدهای کلاژن ساخته می‌شوند و هضم آنها راحت‌تر از ژلاتین است. پپتیدهای کلاژن در مایعات گرم و سرد حل می شوند اما اکثر اشکال ژلاتین فقط در مایعات گرم قابلیت انحلال دارند. از سوی دیگر، ژلاتین می تواند ژل تشکیل دهد و به دلیل ویژگی ژل دهندگی، زمانی که سرد می شود غلیظ می شود، خاصیتی که پپتیدهای کلاژن فاقد آن هستند. به همین دلیل است که نمی توان آنها را به جای یکدیگر استفاده کرد. مکمل های کلاژن و ژلاتین به صورت پودر و گرانول موجود می باشند. علاوه بر این، ژلاتین به شکل ورقه ای نیز تولید می شود.
کدام را باید انتخاب نمود؟
کلاژن و ژلاتین خوراکی هر دو دارای زیست فراهمی بالایی هستند، به این معنی که به طور موثر توسط سیستم گوارش جذب می گردند. بنابراین، تصمیم گیری بین انتخاب کلاژن یا ژلاتین در نهایت به هدف استفاده بستگی دارد. کلاژن بیشتر به عنوان مکمل غذایی با قابلیت هضم آسان استفاده می شود. می توان آن را به قهوه یا چای افزود و یا در اسموتی بدون تغییر قوام مخلوط نمود. ژلاتین به دلیل خاصیت ژل دهندگی در صنایع غذایی در تهیه ژله، پاستیل و سس های غلیظ کاربردهای زیادی دارد. افرادی که به دنبال افزایش مصرف پروتئین هستند بهتر است از مکمل های کلاژن استفاده نمایند.
برای دریافت اطلاعات بیشتر به مقاله های کلاژن، کلاژن چگونه به بهبود مو کمک می کند؟ و آیا کلاژن هیدرولیز شده یک درمان معجزه آسا است؟ مراجعه نمایید.
